200 χρόνια χάρτης του Lapie 1822: ο πρώτος χάρτης της επαναστατικής περιόδου 1821-1829

Την Πέμπτη 23 Ιουνίου 2022 στον εκθεσιακό χώρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης « 200 χρόνια χάρτης του Lapie 1822». Η έκθεση οργανώνεται από το εργαστήριο Χαρτογραφίας & Γεωγραφικής Ανάλυσης του ΑΠΘ και τη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης ΑΠΘ με την ευγενική συνεργασία και συνδρομή του ιδρύματος Σύλβιας Ιωάννου και την ευγενική υποστήριξη του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας και του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης.

Σχετικές πληροφορίες για τον Pierre Lapie
Ο Lapie είναι ένας από τους τρεις πλέον αντιπροσωπευτικούς χαρτογράφους με ελληνικό ενδιαφέρον, μαζί με τον γεωγράφο και λόγιο Barbié du Bocage (1760-1825) και τον νεότερο στρατιωτικό χαρτογράφο Peytier, τον οποίο η οικονομία της αξιολόγησης θα μπορούσε να συγκρατήσει, ως κύριο εκπρόσωπο της γαλλικής χαρτογραφίας της εποχής του ’21...Με βάση τέτοια δεδομένα κατασκευάζονται οι αντιπροσωπευτικοί γαλλικοί ημι-επιστημονικοί χάρτες του ελλαδικού χώρου της εποχής του ’21 που υπογράφουν ο Bocage –τους αποκαλεί ημι-τοπογραφικούς– και ο Lapie το 1822 και 1826...Κοντά στο 1821 και πριν την ίδρυση του κράτους, ο Lapie συνεχίζει τη γαλλική χαρτογραφική «κυριαρχία» στις απεικονίσεις του ελλαδικού χώρου, με τους δύο σπουδαίους γνωστούς χάρτες του, τον πολύφυλλο του 1822 και τον τετράφυλλο του 1826. Και οι δύο φαίνεται να διασταυρώνονται με άλλους δύο αξιοσημείωτους πολύφυλλους αυστριακούς στρατιωτικούς χάρτες της ίδιας περιόδου (ο ένας ως συνέχεια του άλλου) και μεγάλης ακτογραμμικής ομοιότητας με τους χάρτες του Lapie...Δεν συναντούμε συχνά ιστοριογραφικές αναφορές για το θέμα της χρήσης χαρτών από τους Έλληνες της εποχής του ’21. Ενδεχομένως γιατί θεωρείται άνευ ενδιαφέροντος. Από την ξένη βιβλιογραφία εντοπίσαμε δύο που αξίζει να επισημανθούν. Η πρώτη, του 1826, του Dufour, μαθητή του Lapie, μας πληροφορεί ότι Έλληνες ναυτικοί στο Αιγαίο ναυμαχούν και πυρπολούν τα πλοία των Οθωμανών χρησιμοποιώντας χάρτη του δασκάλου του ...vaut-on connoitre dans quelles eaux et su quelles plages les enfans de la Grèce régénérée joignent, attaquent et brûlent les vaisseaux des Ottomans, if faut consulter l’Archipel dressé par M. Le chevalier Lapie...

https://www.hartismag.gr/hartis-26/klimakes/xartes-sthn-epoxh-ths-epanas...

Από τους τρεις σημαντικότερους χαρτογράφους ημι-επιστημονικών χαρτών της εποχής του ’21, ο Lapie (1777-1850) είναι αναμφίβολα ο παραγωγικότερος και πλέον γνωστός διεθνώς για το ευρύτατο έργο του· ακολουθείται από τον παλαιότερο και γνωστότερο στην Ελλάδα Bocage και από τον μάλλον άγνωστο Weiss (1791-1858) ―το όνομα ακούστηκε σχετικά πρόσφατα στην Ελλάδα και διεθνώς. Τον χάρτη της Ελλάδας του Lapie του 1826 αναφέρει ο Καποδίστριας στον Λοβέρδο για το χαρτογραφικό πρότυπο που ζητούσε (σε μεγαλύτερη κλίμακα) ως μέρος της γαλλικής συνδρομής στο έργο του. Απεικονίζει τον χώρο που θα καλύψει τελικά το νέο ελληνικό κράτος, αλλά επιπλέον τη Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου, σε κλίμακα 1 εκ. στον χάρτη να αντιστοιχεί σε 4 χλμ. στο έδαφος. Ο Lapie χρησιμοποίησε δεδομένα και πληροφορίες από σχετικές συλλογές των διακεκριμένων στρατιωτικών Guilleminot (πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη) και Tromelin και τους προσδιορισμούς γεωγραφικού στίγματος τόπων (πλάτος και μήκος) των πλοιάρχων Gauttier και Smith. Αλλά και από ταξιδιωτικά και οδοιπορικά κείμενα στον ελλαδικό χώρο των Pouqueville, Gell (1777-1836) και Dodwell (1767-1832) της πρώτης δεκαετίας του 19ου αιώνα ―εκδόθηκαν λίγο πριν Επανάσταση του 1821. Τον ίδιο χάρτη χρησιμοποιεί και ο σημαντικός κλασικός φιλόλογος Müller (1797-1840) για να αναπτύξει επί χάρτου την περί των Δωριέων ιστορία, στα βόρεια τμήματα της Ελλάδας, με σημαντικές γεωγραφικές συμπτώσεις τοποθεσιών όπως απεικονίζονται από τον Lapie. Για τα νότια τμήματα ο Müller αναφέρει τους αρχαιοελληνιστές Gell και Dodwell χρησμοποιώντας τον παλαιότερο χάρτη του Bocage εντοπίζοντας όμως περισσότερες αποκλίσεις. Ο χάρτης του Lapie, του 1826 μάλλον λειτούργησε και ως ένδειξη της υπέρ των ιδεών του Καποδίστρια και Λοβέρδου γαλλικής γεωπολιτικής δυνητικότητας, την εποχή του ’21, για πιο εκτεταμένα βόρεια σύνορα του νέου ελληνικού κράτους. Ίσως τη συμμερίστηκε και η Ρωσία, αλλά η (από την αρχή) αμετακίνητη βρετανική γεωπολιτική θέση υπέρ των συνόρων στη Στερεά ήταν τόσο ισχυρή ώστε τελικά θα την ακολουθήσουν Γαλλία και Ρωσία υπογράφοντας το πρωτόκολλο του 1830.

https://www.hartismag.gr/hartis-27/klimakes/katadesmoi-oi-xartes-sto-neo...