Αρπακτικά περιοδικά

Ορισμός: Τα αρπακτικά περιοδικά και οι αρπακτικοί εκδότες είναι οντότητες που δίνουν προτεραιότητα στο ίδιο όφελος σε βάρος της επιστήμης. Χαρακτηρίζονται από ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες, αποκλίσεις από τις βέλτιστες συντακτικές και εκδοτικές πρακτικές, έλλειψη διαφάνειας, και/ή χρήση επιθετικών και αδιάκριτων πολιτικών προσέλκυσης. Προέλευση ορισμού

Για να ελέγξετε αν ένα περιοδικό ή ένας εκδότης υιοθετεί αρπακτικές πρακτικές θα πρέπει να ελέγξετε διάφορα σημεία και πληροφορίες. Συγκεκριμένα:

  1. Ιστοσελίδα του περιοδικού
  2. Ιστοσελίδες ατόμων που εμφανίζονται ως μέλη της εκδοτικής επιτροπής.
  3. Εργαλεία που σας προσφέρει η Βιβλιοθήκη

Αναζητήστε την ιστοσελίδα του περιοδικού και αξιολογήστε την χρησιμοποιώντας τα παρακάτω σημεία ελέγχου.

Σημεία ελέγχου που πρέπει να σας προβληματίσουν για την αξιοπιστία ενός περιοδικού

Διαδικασία

  • Η δημοσίευση είναι δεδομένη.
  • Ο χρόνος υποβολής και δημοσίευσης είναι εξαιρετικά μικρός.
  • Δεν υπάρχουν λεπτομέρειες για τη διαδικασία αξιολόγησης.
  • Ζητείται από τους συγγραφείς να κάνουν μεταφορά των δικαιωμάτων τους (copyright transfer) κατά τη διαδικασία υποβολής. Η διαδικασία αυτή γίνεται μετά την αποδοχή μιας υποβολής και ποτέ πριν.

Κόστος δημοσίευσης - Article Processing Costs

  • Ζητείται προκαταβολή του κόστους δημοσίευσης πριν την αποδοχή.
  • Δεν είναι ξεκάθαρο ποιο ακριβώς είναι το κόστος δημοσίευσης.

Επικοινωνία

  • Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες επικοινωνίας.
  • Δεν είναι σαφές ποιος είναι ακριβώς ο εκδότης ή σε ποια χώρα είναι η έδρα του.
  • Ο δικτυακός τόπος έχει ερασιτεχνική / φτωχή εμφάνιση.
  • Ο δικτυακός τόπος έχει αντιγράψει τον τίτλο και τη μορφή κάποιου γνωστού έγκριτου περιοδικού.

Θεματολογία περιοδικού

  • Δεν είναι ξεκάθαρη η θεματολογία του.
  • Τα άρθρα που έχουν δημοσιευθεί δεν ανταποκρίνονται στη θεματολογία του περιοδικού.

Ευρετηρίαση- Δείκτες

  • Δεν ευρετηριάζεται το περιοδικό από γνωστά ευρετήρια, π.χ. Scopus, Web of Science ή δηλώνει ψευδώς ότι ευρετηριάζεται από αυτές τις πηγές.
  • Δε διαθέτει Impact Factor. Προσοχή! Οι δείκτες Global Impact Factor, Index Copernicus, Universal Impact Factor, CiteFactor δεν αναγνωρίζονται ως αξιόπιστοι.

Συμμετοχή σε αναγνωρισμένους επιστημονικούς οργανισμούς

  • Το περιοδικό ή ο εκδότης δεν ανήκουν σε κάποιον αναγνωρισμένο επιστημονικό οργανισμό, π.χ. COPE - Committee on Publication Ethics, OASPA - Open Access Scholarly Publishers Association, DOAJ - Directory of Open Access Journals.

Μέλη της εκδοτικής επιτροπής

  • Δεν υπάρχει καθόλου εκδοτική επιτροπή.
  • Τα ονόματα των μελών της εκδοτικής επιτροπής δεν είναι γνωστά στον ερευνητικό σας χώρο.
  • Οι τίτλοι των μελών της εκδοτικής επιτροπής δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
  • Ανοικτές προσκλήσεις για επιμελητές (editors) & κριτές (reviewers).

Όσον αφορά τα μέλη της εκδοτικής επιτροπής θα χρειαστεί να:

  • αναζητήσετε τις προσωπικές τους ιστοσελίδες στα πανεπιστήμια όπου εργάζονται.
  • εξετάσετε αν τα ίδια αναφέρουν τη συμμετοχή τους στο συγκεκριμένο περιοδικό.
  • εξετάσετε αν ο τίτλος/ιδιότητά τους είναι ο ίδιος με αυτόν που αναφέρεται στο περιοδικό.

Προσοχή!
Πολλά αρπακτικά περιοδικά αναφέρουν στην εκδοτική τους επιτροπή επιφανείς επιστήμονες ΧΩΡΙΣ οι ίδιοι/ίδιες να το γνωρίζουν. 

Ως μέλη του ΑΠΘ έχετε πρόσβαση σε εργαλεία που μπορούν να σας βοηθήσουν στην αξιολόγηση ενός περιοδικού. Σημείωστε ότι η πρόσβαση στα παρακάτω εργαλεία γίνεται εντός του δικτύου ΑΠΘ.

Λογότυπος ScopusΕλέγξτε αν ευρετηριάζεται το περιοδικό επιλέγοντας Title ή ISSN. 
Λογότυπος Web of ScienceΕλέγξτε αν ευρετηριάζεται το περιοδικό επιλέγοντας Publication Name.
Λογότυπος Journal Citation ReportsΕλέγξτε αν το περιοδικό έχει impact factor.
Λογότυπος Ulrich's Global Serials DirectoryΑνεξάρτητοι κριτές καταγράφουν βασικές πληροφορίες για το κάθε περιοδικό, π.χ. αν υποστηρίζει ομότιμη αξιολόγηση, αν είναι ακαδημαϊκό περιοδικό, από ποιες βάσεις ευρετηριάζεται, κ.ά.

 

Προσοχή!

Υπάρχουν δικτυακοί τόποι που προσπαθούν να σας πείσουν ότι πρόκειται για αξιόπιστες εταιρείες που ασχολούνται με την ευρετηρίαση επιστημονικών άρθρων ή με βιβλιομετρικά δεδομένα. Τα παρακάτω παραδείγματα που έχουμε εντοπίσει ΔΕΝ αφορούν αξιόπιστες πηγές. 

 

 

Περισσότερες λίστες με σημεία ελέγχου

Περισσότερα εργαλεία με παραπλανητικά βιβλιογραφικά δεδομένα

Stop Predatory Journals - List of Misleading and Fake Metrics

Βιβλιογραφία

  • Grudniewicz, A., Moher, D., Cobey, K., Bryson, G., Cukier, S., & Allen, K. et al. (2019). Predatory journals: no definition, no defenceNature576(7786), 210-212. 
  • University of Toronto Libraries. (2018). Identifying deceptive publishers: a checklist.  Toronto, Canada.
  • Committee on Publication Ethics. (2019). Discussion document: Predatory Publishing. Hampshire, United Kingdom.
  • Beall's List (archived). Ο βιβλιοθηκονόμος Jeffrey Beall υπήρξε από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με το πρόβλημα των αρπακτικών περιοδικών. Δημιούργησε αυτή τη λίστα για την οποία δέχθηκε σφοδρή κριτική (άλλοτε εύλογη, άλλοτε παράλογη). Αναγκάστηκε να κλείσει τον δικτυακό του τόπο υπό την απειλή μηνύσεων. Ο δικτυακός του τόπος έχει αρχειοθετηθεί και είναι διαθέσιμος από το Internet Archive.